Het gedrag en de vaardigheden van een persoon met een verstandelijke handicap wijken af van die van leeftijdsgenootjes. Dit wordt zichtbaar in het samenspelen met anderen of het achterblijven in de klas. Een persoon met een verstandelijke handicap kan zich minder goed redden in het dagelijks leven en heeft in vergelijking met de meeste andere mensen minder verstandelijke mogelijkheden. De diagnose wordt aan de hand van drie criteria gesteld:

1. Een duidelijke beperking in verstandelijk functioneren.
2. Een duidelijke beperking in vaardigheden die mensen nodig hebben om te overleven in het dagelijkse leven, zoals communicatie, zelfzorg en zelfbepaling, sociale vaardigheden, enz.
3. De beperkingen moeten optreden voor de leeftijd van 18 jaar.

Bron: VGPH Woordenlijst in zakformaat.

De verstandelijke mogelijkheden worden gemeten en getest. Het resultaat daarvan is een cijfer, dit heet het intelligentiequotiënt (IQ). Is dit lager dan 70, wordt er gesproken van een verstandelijke handicap. Daarnaast wordt gekeken in hoeverre de persoon moeite heeft met het aanleren van nieuwe dingen, gezond leven, het verzorgen van zichzelf, zelfstandig wonen en de omgang met anderen.

Lees meer over ontwikkelingsachterstand en verstandelijke beperking.