Onder het thema “Mijn belangen, onze keuzes” kwamen we samen in Vormingscentrum Guislain in Gent, om ervaringen uit te wisselen en samen na te denken over gedeelde keuzes rond bewindvoering en andere beschermingsmaatregelen voor personen met een handicap. Langs onze kant zijn wij vooral dankbaar voor ieders betrokkenheid en kwetsbare eerlijkheid die dag. Er werd open gesproken door zowel de sprekers als de bezoekers, en dit leverde rijke informatie op.

De dag werd in goede banen geleid door theatermaker Sander Deckx. Hij zorgde ervoor dat iedereen zich welkom voelde en de gesprekken vloeiend overliepen in elkaar. Zijn humor mocht hierbij zeker niet ontbreken.

De eerste spreker die hij mocht aankondigen was Luc Goutry, initiatiefnemer van de Wet op de Bewindvoering (ook wel de wet Goutry). Hij legde in duidelijke taal uit wat de bedoelingen destijds waren, en hoe hij dat in de praktijk terugziet. Bijzondere aandacht vroeg hij voor het Steunpunt Bewindvoering (https://www.steunpuntbewindvoering.be/), een aanspreekpunt voor vragen, klachten en suggesties over bewind. (In bijlage vindt u zijn presentatie)

Na Luc Goutry was ervaringsdeskundige Frauke Cosaert aan de beurt, zij sprak over de ethische overwegingen rond gedeelde keuzes en het belang van de personen met een handicap. Dat deed zij vanuit de persoonlijke ervaringen met haar dochter Marie, waarover zij eerder het boek Zorgenmeisje schreef.

Na de koffiepauze leidde Sander een gesprek met ervaringsdeskundigen die een keuze maakten voor professionele of familiale bewindvoering, of de keuze maakten om (nog) geen bewindvoering aan te stellen: Kathleen Van Wynsberghe en haar dochter Maud Ysebaert (aanwezig via videoboodschap), Frauke Cosaert, Bart Vertriest en Georges Goffin. Het gesprek werd ondersteund door vrederechter Helen Vanden Berghe en professioneel bewindvoerder Ann Willems.

De namiddag stond volledig in het teken van het uitwisselen van ervaringen, zowel positief als negatief. Al tijdens de koffiepauze en de heerlijke lunch van Bits N Bites merkten we dat de deelnemers overliepen van de eigen ervaringen met bewindvoering, vrederechters en andere maatregelen, dus de ruimte om dit in kleinere groepen verder te bespreken was meer dan welkom

De belangrijkste conclusies:

• Keuzes rond beschermingsmaatregelen moeten maatwerk zijn. Iedere situatie is uniek en de juiste bescherming geeft daar de gepaste ruimte.
• Welbevinden, onderling vertrouwen en empathie moeten het uitgangspunt zijn bij het keuzeproces voor een evenwicht tussen vrijheid en beperking, ervaring en professionaliteit, kennis en kunde, en zo meer.
• Het juridisch kader komt afschrikwekkend over. Dit wordt versterkt door (het gevoel dat) beslissingen onherroepelijk zijn. Dat zou niet het geval mogen zijn.

Nog meer tips voor betrokkenheid en welbevinden bij keuzes en beslissingen:

In de interactie tussen de deelnemers aan de denkdag kwamen veel waardevolle tips naar voren die de betrokkenheid tussen zorgontvangers en hun omgeving kunnen versterken. Er werd veel nadruk gelegd op het begrijpen van de ware wensen en drijfveren van de zorgontvanger, wat van toepassing is in verschillende contexten, zowel in informele als professionele zorgomgevingen, inclusief bewindvoering:

1. Begin met empathie: Plaats jezelf in de schoenen van de zorgontvanger en ervaar wat een vraag, een keuze, een beslissing kan teweegbrengen.
2. Bouw vertrouwen op: Leer je eigen keuzes te vertrouwen, en luister met je hart naar de ander. Zo ontdek je gemakkelijker wat er echt speelt. Dat versterkt ook daar het vertrouwen.
3. Betrek verschillende personen uit het netwerk bij keuzes: Niet iedereen kijkt vanuit hetzelfde perspectief. Zet die invalshoeken naast elkaar. Neem daarvoor de tijd.
4. Geef jezelf feedback: Neem de tijd om de weg waarlangs een beslissing groeit minstens een keer te dubbelchecken. Waarom zijn jullie bij bepaalde splitsingen een specifieke weg ingeslagen?
5. Ja of nee volstaat niet; Er zijn altijd meer mogelijkheden dan enkel ja of nee. Zoek andere mogelijkheden door aan een derde uit te leggen hoe en waarom je een bepaalde keuze wil maken. Kun je het niet helder vertellen? Dan is er mogelijk iets mis. Heb je misschien stappen of argumenten gemist?
6. Bewandel het slappe touw van flexibiliteit: Van gedachte veranderen is niet fout. Zorg dan wel dat je weet waarom je van mening wijzigt. Flexibiliteit is niet gelijk aan uitstellen van beslissingen.
7. Bewaak je verwachtingen: Je zorgontvanger is geen voorwerp van je zelfrealisatie. Laat je daarin niet misleiden.
8. Kiezen is zoeken naar evenwicht: Een keuzeproces balanceert langs verschillende aspecten, bijvoorbeeld tussen vrijheid en beperking, tussen ervaring en professionaliteit, tussen kennis en kunde. Neem de tijd om die balans te vinden.
9. De juiste keuze kan voor anderen verschillend zijn: Heel wat omstandigheden bepalen de uitersten waartussen je keuze zal liggen. Bespreek grondig de verschillende opties.
10. Het recht om je te vergissen: Soms hebben keuzes een heel andere uitwerking dan de betrokkenen hadden verwacht. In bepaalde gevallen is het resultaat zelfs beter dan verwacht. In de andere gevallen is er de flexibiliteit.
11. Voortschrijdend inzicht: Leer uit keuzes die niet het gewenste resultaat hadden (failing forward)
12. Onderschat de zorgontvanger niet: Zet in op die mensen die de zorgontvanger goed kunnen ‘lezen’. Mensen uit het netwerk – dat kan ook een andere zorgontvanger zijn – hebben ook ervaring in het vertalen van een reactie, een gelaatsuitdrukking, een gemoedstoestand.

Moeilijkheden die deelnemers aan de denkdag ervaarden en wat je eraan kan doen.
1. Kiezen onder tijdsdruk: Laat je niet opjagen. Maar blijf een beslissing ook niet uitstellen omdat je misschien (nog) niet alles in overweging hebt kunnen nemen.
2. Vakjes denken: Overweeg ook keuzemogelijkheden die niet kant-en-klaar beschikbaar zijn.
3. Keuzestress: Moeten kiezen weegt op alle betrokkenen. Focus daarom vooral op de oplossing, niet uitsluitend op het probleem. Besef dat je echt niet alles op voorhand kan inschatten.
4. Vasthouden aan principes: Principes conflicteren al eens met de werkelijke omstandigheden. Principiële keuzes zijn ook maar ‘een’ keuze.
5. Enkel horen wat je goed uitkomt

Sofie Leconte en Georges Goffin

Naast de deelnemers en de sprekers willen we tot slot ook onze partners nog bedanken: we waren blij dit te organiseren samen met Helpper, Trixxo Exxtra en Numia, drie platformen in de deeleconomie, en met steun van Securex.

.