Zorgvolmacht en Bewindvoering

Wat is het verschil tussen een zorgvolmacht en een bewindvoering?

Je kunt een zorgvolmacht aan iemand geven als je zelf fysiek of mentaal niet meer in staat bent om je eigen belangen te behartigen. De vereiste hiervoor is dat degene die de zorgvolmacht geeft wilsbekwaam is (de persoon is in staat rechten en plichten uit te oefenen). Bijvoorbeeld: door een fysieke beperking ben je niet in staat een handtekening te zetten. Je kunt je ouder een zorgvolmacht geven om dit voor jou te doen. Een zorgvolmacht is een zogenoemde buitengerechtelijke regeling. Je gaat best langs bij een notaris om dit te regelen.

Een bewindvoering is een gerechtelijke procedure en deze verloopt via de vrederechter. Deze is van toepassing op (meerderjarige) personen die zelf hun belangen niet kunnen behartigen vanwege hun gezondheidstoestand. Dit kan volledig of gedeeltelijk, tijdelijk of definitief zijn. Een bewindvoering is verregaander dan een zorgvolmacht, omdat het gelijk staat met een gerechtelijk ingrijpen.
De rechter moet zo goed als mogelijk een bescherming op maat uitwerken. Hij/zij bekijkt of er nood is aan vertegenwoordiging of bijstand:

• Bijstand = de beschermde persoon doet zelf de handeling, maar niet zelfstandig: de bewindvoerder moet akkoord gaan (meestal door mee te tekenen of door vooraf zijn toestemming te geven).
• Vertegenwoordiging = de bewindvoerder treedt op in de plaats van de beschermde persoon. Soms heeft hij daarvoor de toestemming van de rechter nodig. De bewindvoerder moet de beschermde persoon hierbij wel betrekken en verplicht inlichten wanneer hij bepaalde handelingen doet.

Meer informatie is te vinden via deze link.

Een bewindvoering kan over de persoon zijn en/of over de goederen.

Bewindvoering over de persoon

Bij de bewindvoering over de persoon gaat het om zaken als; "ik wil huwen", "ik wil een operatie ondergaan". De vrederechter overloopt een lijst met handelingen en vinkt af waarvoor de persoon niet bekwaam is. Deze handelingen mag de persoon dan niet meer zelfstandig uitvoeren. Het gaat om de volgende handelingen:

Bewindvoering over de goederen

Bewindvoering over de goederen gaat om zaken als; "ik wil geld lenen", "ik wil een nieuwe keuken laten plaatsen", "ik wil een testament opmaken". De vrederechter overloopt een lijst met handelingen en vinkt af waarvoor de persoon niet bekwaam is. Deze handelingen mag de persoon dan niet meer zelfstandig uitvoeren. Het gaat om de volgende handelingen:

De verschillende soorten bewindvoerders:

Familiaal bewindvoerder is iemand die dicht bij de te beschermen persoon staat. Dit kan een familielid zijn, maar ook een vriend(in). Vaak zijn het de ouders die de bewindvoering op zich willen nemen.

Professioneel bewindvoerder is iemand die de rol beroepsmatig op zich neemt. Vaak is dit een advocaat die over meer beschermde personen tegelijk bewindvoerder is.

Vrijwillige bewindvoerder is iemand die geen familie is, maar die vanuit een sociale bewogenheid een bewindvoering wil doen.

Vertrouwenspersoon

Naast de bewindvoerder is het mogelijk een vertrouwenspersoon aan te duiden. Deze is de schakel tussen de persoon onder bewind en de bewindvoerder. Het is iemand die de persoon onder bewind goed kent en die bij alles wordt betrokken. De vertrouwenspersoon heeft ook inzage in het dossier.

De aanvraag van een bewindvoering verloopt in drie stappen:

Stap 1 Het verzoekschrift

De persoon die de bewindvoering aanvraagt, stuurt een verzoekschrift naar het vredegerecht van de verblijfplaats van de te beschermen persoon. De verblijfplaats is de plaats waar de persoon het meest verblijft, deze kan afwijken van de woonplaats (domicilie). Dit verzoekschrift is een document waarin verplichte meldingen moeten staan, je gebruikt hiervoor een model (dit is het voorbeeld van Oost-Vlaanderen, vraag gerust bij je eigen vredegerecht naar het model). Het moet ondertekend worden door alle verzoekers.

Let op: vanaf 1 juni 2021 moet het verzoekschrift digitaal ingevuld en ingediend worden. Lees er alles over in deze infonota en onder het kopje Centraal Register Bescherming Personen, verder op deze pagina.

Stap 2 De bijlagen

Bij het verzoekschrift voeg je een omstandig geneeskundige verklaring (maximaal 15 dagen oud). Deze mag worden ingevuld door de huisarts van de te beschermen persoon, maar niet door de arts van de instelling waar de persoon verblijft. Voor deze verklaring bestaat ook een model, want een eenvoudig doktersbriefje is niet voldoende.

Stap 3 Neerlegging op de griffie van het vredegerecht

Het verzoekschrift en de bijlage bezorg je bij het vredegerecht van de verblijfplaats van de te beschermen persoon. Dit kan per post of je geeft het persoonlijk af op de griffie (dit is de administratieve dienst van de rechtbank). Let op: vanaf 1 juni 2021 moet het verzoekschrift digitaal ingevuld en ingediend worden.

Je betaalt € 20.- voor het indienen van het verzoekschrift. De wachttijd tussen het indienen van het verzoekschrift en het krijgen van een oproep om bij de vrederechter te komen is normaal gezien 8 dagen. Heb je nog niets gehoord na deze 8 dagen, neem dan contact op met de griffie.

Tip: In het boek 100 vragen en antwoorden inzake bewindvoering vind je veel informatie terug rond bewindvoering. Je kan het terugvinden in de boekhandel. Daarnaast biedt de website Helderrecht.be informatie in klare taal.

Vanaf 1 juni 2021 is het Centraal Register van Bescherming van de Personen (CRBP) in werking getreden. Dit is een gegevensbank waarin je alle gegevens terug vindt over het bewindvoeringsdossier van de beschermde persoon. Via het register kun je alle documenten digitaal indienen, denk aan verzoekschriften, verslagen of brieven.

Professionele en vrijwillige bewindvoerders zijn verplicht het register te gebruiken vanaf 1 juni 2021. Alle nieuwe verzoeken worden door hen dan ook digitaal ingediend en niet meer op papier.

Familiale bewindvoerders kunnen hun verzoeken vooralsnog op papier indienen. Zodra zij echter het register hebben gebruikt om iets in te dienen, zijn zij verplicht dit te blijven gebruiken.

Op de website www.rechterlijkebescherming.be vind je filmpjes die uitleg geven over het inloggen en het gebruik van het register. Op de homepage vind je een algemeen filmpje, op de help-pagina vind je filmpjes per onderdeel.

Familiaal bewindvoerders melden zich aan als burger:

Vervolgens word je doorgeleid naar een volgende pagina waar je kunt kiezen hoe je gaat inloggen. Meestal is dit via een digitale kaartlezer of de app Itsme.

Het is mogelijk om gebruik te maken van een kiosk-PC op de griffie van het vredegerecht wanneer je zelf geen computer hebt of wel wat hulp kunt gebruiken bij het inloggen in het register. Maak hiervoor best wel een afspraak.

Nadat de vrederechter de betrokken personen heeft gehoord en de beslissing heeft genomen om de bewindvoering in te stellen, wordt er een publicatie in het Belgisch Staatsblad gedaan. Er wordt daarnaast ook een melding gemaakt in het bevolkingsregister. Als bewindvoerder is het handig om een aantal instanties op de hoogte te brengen:

1. de werkgever
2. de mutualiteit
3. FOD Sociale Zekerheid
4. Rijksdienst voor Pensioenen
5. Bank- en verzekeringsinstellingen, verzekeringsmakelaar, verzekeringsagent
6. Bpost
7. OCMW/thuishulp
8. nutsvoorzieningen
9. verhuurder

Machtiging vragen aan de vrederechter

Voor een aantal zaken moet je als bewindvoerder toestemming vragen aan de vrederechter. Het gaat om de volgende dingen:

Indienen verslagen

De vrederechter houdt toezicht aan de hand van verslagen die de bewindvoerder in moet dienen. Er bestaan modellen voor deze verslagen.

Zes weken na de start van de bewindvoering moet het patrimoniumverslag, ook wel aanvangsverslag genoemd, binnen zijn bij de vrederechter. Hierin wordt de beginsituatie omschreven; welke rekeningen heeft de persoon onder bewind, wat staat daarop, waar woont hij/zij, hoe leeft hij/zij, enz.

Daarnaast is er het jaarlijks verslag, waarin alle inkomsten en uitgaven worden verantwoord van het betrokken jaar. De vrederechter kan ouders vrijstellen van dit jaarlijks verslag. Zij dienen dan alleen een verslag in als er daadwerkelijk iets wijzigt in de situatie. Soms is het namelijk nodig om toelating te vragen aan de vrederechter voor bepaalde zaken, bijvoorbeeld het wijzigen van de verblijfplaats of het aangaan van een lening. De volledige lijst waarvoor toelating gevraagd moet worden, is terug te vinden in de beschikking (uitspraak van de vrederechter).

Op het eind van de bewindvoering dient de bewindvoerder een eindverslag in.

Het Meldpunt Bewindvoering is in het leven geroepen om de wetgeving en de praktijk van de bewindvoering te verbeteren. Om dit te kunnen doen, is het nodig om zicht te krijgen op de knelpunten en problemen die mensen tegen komen. Als je zelf problemen tegenkomt in verband met bewindvoering, kun je dit dan ook melden via de website. Het meldpunt verzamelt alle klachten en zorgt ervoor dat de vrederechters en de beleidsmakers deze te horen krijgen, zodat de wet beter kan worden toegepast.

In 2020 is in West-Vlaanderen het Steunpunt Bewindvoering opgericht, een samenwerking tussen zorgsector, advocatuur en vredegerechten. Dit steunpunt is een aanspreekpunt voor vragen, klachten en suggesties over bewind. Iedereen die er belang bij heeft kan er terecht: beschermde personen, familieleden, bewindvoerders, vertrouwenspersonen, vredegerechten, sociale diensten van voorzieningen en instellingen, …

Het steunpunt behandelt zowel meldingen over de werking van de bewindvoering als over de toepassing van de wettelijke bepalingen.  Daarnaast geeft het informatie en verwijst het door naar de bevoegde instantie. Vooralsnog is deze werking gericht op West-Vlaanderen, maar de hoop is soortgelijke steunpunten in de andere regio's op te richten.

Website Steunpunt Bewindvoering